Μια πολύ
καλή φίλη, εντελώς εμπιστευτικά μου λέει:
-«μην το
υποτιμάς, η διείσδυση των αμερικανών στην Κούβα με την airbnb ξεκίνησε».
-Γέλασα,
γιατί είναι βέβαιο ότι η αμερικανική διείσδυση στην Ελλάδα περίμενε την airbnb.
-Ο Χάρι Κλυν
έλεγε ότι είμαστε η μόνη αφρικανική χώρα, με λευκούς κατοίκους. Νομίζω ότι
μπορούμε να πούμε επίσης, ότι είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα της Β. Αμερικανικής
ηπείρου, από πολλά χρόνια.
-Το άρθρο
αυτό έχει σκοπό να συμβάλει στον εξορθολογισμό ενός προβλήματος, που παραπαίει
ανάμεσα στη γνώση, την άγνοια και την επιφανειακότητα. Προσφέρεται εξ’άλλου
πάρα πολύ η προεκλογική περίοδος για κουβέντες του αέρα.
-Ας ξεκινήσουμε
από τις αναγκαίες παραδοχές:
* Παραδοχή
πρώτη: Ιστορικά διαμορφωμένες συνθήκες δημιούργησαν στην Ελλάδα μια
πραγματικότητα που διαφέρει πολύ από τη συνήθη σε άλλες χώρες στο ζήτημα της στέγης.
Δυο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά,
α-Διεσπαρμένη
ιδιοκτησία σε ακίνητα που φτάνει μέχρι και σήμερα σε ποσοστό περίπου 85%. Το
ποσοστό αυτό μέχρι το1999 είναι πραγματικό αφού μέχρι τότε δεν υπάρχει τραπεζικός
δανεισμός για το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του.
β-Η σαφής
προτίμηση διευρυμένων τμημάτων της αστικής τάξης σε επενδύσεις σε ακίνητα,
διαμόρφωσε μια σαφή και αποτελεσματική νομοθεσία στο ζήτημα της προστασίας της ιδιοκτησίας
στα ακίνητα, Νομοθεσία που λόγω του α-, αποδείχθηκε ωφέλιμη και για τη μικρή
ιδιοκτησία.
*Παραδοχή
δεύτερη: Από το 1950 έως το 2000, η ώσμωση με την πραγματικότητα στο εξωτερικό
επιβεβαιώνει ξανά και ξανά το ίδιο συμπέρασμα: - Η στέγη στο εξωτερικό είναι
θέμα επιχειρηματικής δραστηριότητας με βάση το μοντέλο κατασκευή-ιδιοκτησία της
επιχείρησης–εκμίσθωση,
σε αντίθεση
με την Ελλάδα, όπου το μοντέλο που ακολούθησαν οι κατασκευαστές ήταν κατασκευή –
πώληση.
Ο λόγος
είναι σαφής. Στο εξωτερικό έχουμε κατασκευαστές που κινούνται με τραπεζικό
δανεισμό-ανακυκλούμενο (οι τράπεζες δεν θέλουν εξόφληση δανείων), που
εξυπηρετείται από την απόδοση των μισθώσεων. Στην Ελλάδα οι κατασκευαστές
κτίζουν-πωλούν και ξαναχτίζουν. Μέχρι δε το 1999 χρηματοδοτούν οι ίδιοι την
αγορά κατοικιών από ιδιώτες με τον όρο της διαλυτικής αίρεσης στα συμβόλαια
αγοροπωλησίας –την κατάρτιση ιδιωτικών συμφωνητικών και τη χρήση
συναλλαγματικών. Το σύστημα αυτό λειτούργησε αρκετά καλά αφού εκατομμύρια
άνθρωποι απέκτησαν ιδιόκτητη στέγη.
*Παραδοχή Τρίτη:
Στην Ελλάδα, για ιστορικούς λόγους, έχουμε το πρωτότυπο σύστημα της αντιπαροχής
μέχρι το 2005, το οποίο επιφανειακά και
με περισσή ευκολία κατηγορείται για καταστροφή του αστικού περιβάλλοντος , ενώ
είναι σαφές, ότι οι πόλεις μας έτσι ακριβώς θα ήταν και χωρίς την αντιπαροχή.
Στη θέση της θα υπήρχε μια ανάλογη με το εξωτερικό επιχειρηματική δραστηριότητα
και όλοι θα γινόμασταν ενοικιαστές.
*Παραδοχή
τέταρτη: Η ποιότητα κατοικίας για τους εργαζόμενους στην Ελλάδα, είναι πολλά
επίπεδα ανώτερη και φθηνότερη από αντίστοιχες καταστάσεις εργαζομένων στο
εξωτερικό και κυρίως ιδιόκτητη σε πολύ μεγάλο ποσοστό.
-Και
φτάνουμε στο 2010, 60 χρόνια μετά το 1950, που εργαλειακά θεωρώ ως έτος που
ξεκινά η κατασκευή στην οικοδομή.
-Από την
αρχή της επίκλησης της κρίσης και της ανάγκης ειδικών προγραμμάτων για τον
εργαζόμενο λαό της Ελλάδας, βασικός στόχος είναι η εκτεταμένη ιδιοκτησία λαϊκών
στρωμάτων στην κατοικία. Το «ιδιωτικό χρέος» αποτελεί στόχο όχι μόνο για
δανειστές και Eurogroup, αλλά και για τμήματα της κεντρο-αριστεράς με ευρωπαϊκό
προσανατολισμό: ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, ΣΥΡΙΖΑ και μικρότερων σχηματισμών. Ωστόσο όλοι
κατανοούν την ιδιαιτερότητα του προβλήματος, ακόμη και οι αλλεπάλληλες
μνημονιακές κυβερνήσεις οι οποίες αναγκάζονται να μεταθέτουν την προσαρμογή στις
απαιτήσεις των δανειστών και να παίρνουν μέτρα, έστω και αμφιλεγόμενα,
προστασίας των δανειοληπτών στεγαστικών δανείων.
Το 2017 όμως,
έχουμε ποιοτική αλλαγή στον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος.
-Αλλάζουν
βασικά στοιχεία της νομοθεσίας για τους πλειστηριασμούς (Κ.Π.Δ.)- όπως και της νομικής
διαδικασίας με αποτέλεσμα το 2019, για πρώτη φορά μετά τη θέσπιση του ηλεκτρονικού
πλειστηριασμού και την υιοθέτηση νόμου περί προστασίας της πρώτης κατοικίας για
πολύ λίγους, να βρισκόμαστε μπροστά σε πραγματική απειλή της ανάγκης οι
κάτοικοι να έχουν στέγη.
-Σημαντικό
στοιχείο της νέας πραγματικότητας είναι ο ιδεολογικός μανδύας της πολιτικής
πρακτικής της κυβέρνησης Σύριζα, όπου υιοθετεί ουσιαστικά όλους τους λόγους
επιβολής των αναγκαστικών μνημονιακών προγραμμάτων που έθεσαν τον εργαζόμενο
λαό σε κατάσταση αιχμαλωσίας. Μοιραία συνέπεια η αλλαγή της πλάστιγγας προς τις
τράπεζες, οι οποίες ενώ πήραν δισεκατομμύρια σε συνεχείς ανακεφαλαιοποιήσεις αναγορεύονται
σε κριτές της συμπεριφοράς των δανειοληπτών, της εκτίμησης της οικονομικής τους
κατάστασης και σε δικαστές για την τύχη χιλιάδων οικογενειών.
-Στα πλαίσια
αυτής της πραγματικότητας, εισάγεται ο νόμος για τη βραχυχρόνια μίσθωση.
Δίνεται λοιπόν το δικαίωμα σε οποιονδήποτε διαθέτει ιδιόκτητη στέγη, ή
ιδιοκτησία ακινήτου ή ακινήτων, να τα διαθέσει σε καθεστώς βραχυχρόνιας
μίσθωσης.
-Και εδώ
αρχίζει το πανηγύρι.
-Ζήτημα πρώτο:
- είναι καινούργιο θέμα η βραχυχρόνια μίσθωση στην Ελλάδα; Δεκαετίες τώρα
νοικιάζουμε δωμάτια για κάποιες μέρες, για τις διακοπές μας. Δεν είναι γελοίο
να βγαίνει σήμερα ένας υποψήφιος στην Αθήνα και να επικαλείται ότι οι εκπαιδευτικοί
δεν βρίσκουν σπίτια στα νησιά λόγω της airbnb; «Rooms to let» λέγεται η ελληνική airbnb, και υπάρχει εδώ και 4 δεκαετίες
τουλάχιστον.
-Ζήτημα
δεύτερο: - το καθήκον της πολιτικής για τη στέγη, σε ποιόν ανήκει; Στον ιδιοκτήτη
ενός ή πολλών ακινήτων; Ή στην κυβέρνηση;
Ποιοι κάνουν
κοινωνική πολιτική; Οι πολίτες; Οι ιδιοκτήτες; Η στέγη είναι θέμα της καλοσύνης
κάποιου ιδιοκτήτη που διαθέτει ένα σπίτι στον ενοικιαστή ακόμα κι αν δεν μπορεί
να πληρώσει;
-Όταν ένας εργαζόμενος
σήμερα, δεν έχει να πληρώσει το νοίκι του, τι λέει η κυβέρνηση; Λέει ότι αυτό
είναι ιδιωτικό ζήτημα του ιδιοκτήτη και του ενοικιαστή. Όταν ένας εργαζόμενος
δεν έχει να πληρώσει το δάνειό του, τι λέει η κυβέρνηση; Ότι αυτό είναι θέμα
δικό του και της τράπεζας.
-Τελικά που
είναι η κυβέρνηση;
Η κυβέρνηση
είναι στις ιδιωτικοποιήσεις, τις επενδύσεις και τη διάθεση της δημόσιας
περιουσίας του λαού στο μεγάλο κεφάλαιο. Εκεί είναι η κυβέρνηση. Κι ας ξεφουρνίζουν
οι κυβερνητικοί υποψήφιοι, ότι θα «πάρουν μέτρα για την airbnb». Κάτι που να πιάνει πρέπει να
πούνε.
-Για να
δούμε όμως, η βραχυχρόνια μίσθωση στην Ελλάδα είναι θέμα τουρισμού μόνο; Τα κτίρια
που αγοράζουν ξένες επιχειρήσεις τα θέλουν για τουριστική αξιοποίηση; Για να
σκεφτούμε λιγάκι.
-Εκτός από
τουρίστες τι άλλο έχουμε στην Ελλάδα; Έχουμε πρόσφυγες. Είναι πρόσκαιρο αυτό; Όλα
τα σημάδια λένε πως όχι. Και ενώ ο τουρίστας είναι μια ιδιωτική και προσωπική
του υπόθεση, για το που θα πάει διακοπές και που θα μείνει, με τους πρόσφυγες
τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Οι πρόσφυγες είναι ένας πληθυσμός σε
ομηρία. Όπου τον βάλουνε εκεί θα μείνει. Μήπως αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι
και μπίζνα; Ασφαλώς και μπορεί. Γιατί εδώ υπάρχουν επιδοτήσεις. Δηλ. ζεστό
αφορολόγητο χρήμα. Τα κτίρια στο κέντρο της Αθήνας θα διαμορφωθούν και για τους
τουρίστες και για τους πρόσφυγες, αλλά οι περισσότεροι επιχειρηματίες προτιμούν
τους πρόσφυγες, γιατί εδώ έχει ΣΔΙΤ, ΜΚΟ, εγγυημένες ποσότητες και ότι άλλο
διαθέτει το τραγάνισμα του δημόσιου κορβανά.
-Και ο
κόσμος που ψάχνει για σπίτι;
-Ο κόσμος
δεν θα βρίσκει σπίτι, για όλους τους παραπάνω λόγους. Να ξέρει όμως ο κόσμος
και τι του φταίει. Όχι να ρωτάει τους κυβερνητικούς υποψήφιους τι θα κάνουν με
την airbnb, γιατί και η αφέλεια έχει τα όριά της.
-Η κυβέρνηση,
με ένα νόμο και ένα άρθρο μπορεί να θέσει κίνητρα ενοικίασης σπιτιού σε
ενοικιαστές, τέτοια που να καθιστούν τη μακροχρόνια μίσθωση πιο συμφέρουσα από
τη βραχυχρόνια. Και αυτό είναι που πρέπει να ζητήσουν όλοι οι σοβαροί άνθρωποι που
ζητούν ψήφο αυτή την περίοδο.
-Ωστόσο, η
κυβέρνηση δεν πρόκειται να κάνει τίποτε από όλα αυτά. Η επιχειρήσεις
διαχείρισης ακινήτων είναι μεγάλο κομμάτι της καπιταλιστικής οικονομίας
διεθνώς. Δε νομίζω ότι η ελληνική κυβέρνηση αφήνει περιθώρια να πιστέψει κανείς
ότι θα αντιμετωπίσει το θέμα της αγοράς ακινήτων διαφορετικά. Είτε πρόκειται
για fund είτε
για πολίτες της Κίνας που θέλουν τη χρυσή βίζα, είτε για επιχειρηματίες που
θέλουν να επενδύσουν στη φτώχεια, την προσφυγιά και τον πόλεμο, όλοι αυτοί εισάγουν
χρήμα στα δημόσια ταμεία και τις τράπεζες. Και εδώ τελειώνει κάθε συζήτηση για
το δικαίωμα στέγης όσον αφορά την κυβερνητική πολιτική.
-Είναι το
σημείο που όλοι εμείς καταλαβαίνουμε ότι το θέμα της στέγης όπως και πολλά
άλλα, θα εξελιχθούν αναλόγως της δικής μας αντίδρασης, αντίστασης και ανυπακοής
εναντίον της κυβερνητικής πολιτικής συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του
κεφαλαίου στο χώρο της κατοικίας και όχι εναντίον ιδιοκτητών στέγης, όπως θα
προσπαθήσουν να πείσουν εντελώς πασοκικά οι υποψήφιοι του λεγόμενου
προοδευτικού μετώπου.
